NHÂN VẬT
– Bà già làng Bầu.
– Cô Sim: Cháu nội bà già.
– Anh Nghĩa: Bộ đội đóng quân tại làng Bầu.
(Kết hợp dàn đế với 5 cô gái ăn mặc cách điệu, họ vừa là người dẫn chuyện, vừa là những cánh hoa)
MỞ MÀN
Gió đầu mùa man mát rung nhẹ những cành thông tạo nên những âm thanh sâu thẳm, từ đâu đó phải chăng từ lòng đất, tiếng ai đó, tiếng ai hát hay tiếng của thời gian…
Giàn đế: (các cô gái ăn mặc rực rỡ vừa múa, vừa hát, vừa ra) Lời gọi mến thương: Có nghe lời gọi mến thương,
Cánh hồng trăn trở vấn vương bao tình
Hãy nghe đất nước gọi mình…
Một cô: Các chị ơi!
Giữa đỉnh núi cao vời vợi. Ai trồng hoa, ai bón, ai chăm
Để những cánh hồng rực rỡ quanh năm.
Để mỗi bận tới thăm chị em gợi thương, gợi nhớ.
Một cô: Chuyện những bông hoa hồng chị còn chưa rõ nhưng kia rồi, người trồng hoa là bà lão xóm Bầu.
Kìa! Bà lên đây để tưới nước bắt sâu, hay bà sắp phải đi đâu mà vội vàng thế nhỉ? (Chỉ – tất cả cùng nhìn theo)
Một cô: À, phải rồi. Chúng em xin mời đồng bào, đồng chí nghe chúng em kể chuyện trồng hoa.
Hát Duyên phận “Hát ghẹo Vĩnh Phú” cũ.
Thắm đỏ ấy cuộc đời là bông hoa ơi.
Hoa nở thắm cuộc đời.
Nắng xuân tưới hồng cho hoa thêm sắc
Cho quê hương mình tự hào biết bao
Là muôn cánh hoa – Thắm bao nỗi tự hào.
(Các cô gái múa quay quanh bụi hồng tạo thành đóa hoa rực rỡ rồi lại tản ra khi phát hiện bà già đã tới, họ rủ nhau nép vào một phía theo dõi)
Bà già xóm Bầu: (Áo lụa vàng óng, quần sẫm màu, tóc bạc trắng, vai khoác chiếc dù cũ quận như một cánh tay nải, chắc hẳn bà cất vật gì trong đó)
“Duyên rằng” có cải biên
Đi theo tiếng gọi í a tiếng gọi í a (ân tình)2
Càng lên càng thấy í a (dáng hình)3, nước non
Phải đâu (đẹp bởi) í a 2 vàng son
Đẹp từ đỉnh núi í a sườn non đẹp í về.
Nói: Ô kìa… Hình như có ai mới bẻ cành hồng để lá vẫn rụng, để hoa vẫn động. (Tìm quanh quần nhưng không phát hiện ra)
À phải rồi, nơi đây giữa đỉnh cao gió lộng.
Nên lá hoa lay động chứ nào có bóng người
Ừ… Cây vẫn tốt, lá vẫn tươi.
Hoa vẫn rực rỡ như cuộc đời anh đó… Anh Sơn ơi!
Vì thương dân quê tôi nghèo khổ,
Anh đã về đây với Chi bộ xóm Bầu,
Ăn củ sắn lùi cho nghĩa cả tình sâu,
Một bát canh tôm ngọt vị bầu xóm nhỏ
(Hát ru dân ca Việt Trì)
Thương cuộc đời nên – Anh nằm đây trọn tình.
(Gió hay chăng là)2
Hãy hát lên muôn tiếng ca mãi nặng tình anh.
Thắm vị hương hoa đậm đà (cho cánh hồng)2
Thắm sắc không phai mờ.
Anh Sơn ơi! Đã hơn mấy chục năm rồi tôi vẫn nhớ cái ngày hôm đó, ngày mở màn chiến dịch Trần Hưng Đạo, ngày đơn vị mình chiếm cao điểm núi Đinh, ngày anh đã cho tôi bao nghĩa, bao tình. Ừ… sáng hôm đó anh đã thay mặt Chi bộ kết nạp tôi vào Đảng…
Ôi! Rừng Tam Đảo ngập tràn ánh sáng
Tôi đứng run run trước Đảng, trước anh
Có ngờ đâu đang vui bước quân hành
Chỉ vì tôi, mà anh phải lấy thân mình che chở
Vác anh trên vai mà áo tôi đẫm dòng màu đỏ
Máu của anh hay máu của Đảng ta
Bom đạn thù như bão táp mưa sa
Vai trĩu nặng đường ra phía trước
Khi tới đây anh bảo “hãy để mình nằm đó”
Rồi anh thì thào qua hơi thở
Mình chỉ thương thằng Hải hơi nhỏ
Chập chững vào đời mà đã mất cha. (Ngâm)
Anh ơi! Bao la nghĩa nước tình nhà,
Bấy nhiêu năm ấy vẫn đậm đà sắc hương.
Hát ước gì có lười
Đem nỗi nhớ thương trên bước đường giết giặc
Rộn ràng bước chân quân hành
Khúc hát từ dòng Lô
Qua Tây Bắc ngàn trùng
Nặng tình nước non mình.
Vẫn thấy… bóng hình… anh
Nói: Anh Sơn ơi! Sau khi hoàn thành cuộc trường kì kháng chiến, tôi lại về đây với Chi bộ xóm Bầu, qua Nghĩa Lĩnh quê anh – nơi nghĩa cả tình sâu, tôi đã xin chị ấy một cành hồng, để ghi nhớ công ơn anh đó…
Mấy chục năm rồi bao sương, bao gió, giữ gốc, nhân cành cho hoa đỏ tới ngày nay. (Giở gói hương cắm cạnh bụi hồng)
Nén hương nhỏ khói sẽ chẳng bay xa nhưng cũng đủ để tôi báo cáo với anh đồng chí Bí thư Chi bộ cũ rằng: “Mấy chục năm qua tôi luôn luôn ghi nhớ lời tôi thề trước Đảng, trước anh”.
(Lấy tấm Thẻ Đảng viên từ túi ngực nâng lên hai tay)
Tấm thẻ này đã thấm máu của anh,
Có hương vị của màu xanh cây lá
(Để tấm Thẻ Đảng lên phiến đá)
Nói: Anh có nghe tiếng tôi gọi – tiếng gọi anh ơi!
Hát: “Trồng chuối”
Kìa bông hồng đỏ thắm í tươi
Còn mãi mãi đượm vị hương
Quyện bao ôi là nỗi nhớ
Nhớ thương anh vô cùng
Đã qua bao năm rồi
Vẫn nhớ lời anh ơi
Vẫn nhớ lời anh khuyên
Ngời sáng đất Tổ Hùng Vương tung cánh mà bay
Vẫn có bóng hình anh trên bước đường tôi đi.
(Bỗng phát hiện) Ơ kìa! Chắc hẳn ở nhà có chuyện gì mà cháu Sim đi tìm, đi gọi. À! Không phải… vì đi sau nó còn có một anh bộ đội… Thủng thẳng thế kia chắc mải chuyện tâm tình.
Ô! Mà nó đến đây chắc sẽ gặp mình, thấy hương khói nó sẽ lại bảo: “Nội ơi sao mà lẩm cẩm”.
(Chạy lại bụi hồng) Anh Sơn ơi, cháu nó còn trẻ lắm, nó có hiểu cho đâu? Lên đây với anh tôi mới nói được một câu. Thôi đành vậy, để nén hương này cháy dở. (Bà cất thẻ, tắt hương gói lại, từ từ nép vào một phía, lúc ấy Nghĩa và Sim dắt tay nhau trèo lên núi)
Sim: Anh ơi! Ngày mai anh lên đường tạm biệt quê hương, anh tới miền xa xôi hải đảo. (Hát điệu xe chỉ)
(Em vẫn nhớ sao)2
Mới ngày nào anh tới
Áo mồ hôi đẫm
Gặt lúa trên đồng
Rộn vang í a câu hò theo tiếng anh cười – là tiếng các anh cười.
Nói: Ôi… Tiếng hát quê Xoan sao mênh mông bát ngát, để lòng ai dào dạt giữa xóm Bầu.
(Cả hai cùng bâng khuâng – Tiếng hát vọng tới)
Giọng nữ: (Thuyền ai róc rách)
Ơ (kìa ai) 2 gánh lúa thôn Bầu (về thôn Bầu)
Có nghe (là nghe) tiếng Bí (khoe màu)3 quê Xoan.
(Duyên phận) Trĩu nặng bông vàng (Là anh ơi) Trĩu nặng bông vàng
Xếp bao ân tình đôi vai em gánh
Gánh về nhà mừng mẹ, mừng cha
Bà em cũng khen nó đẹp nhất nhà
Quê mình gái đảm, trai tài (là ai ơi)
Quê mình gái đảm, trai tài
Lúa khoai trên đồng tay em chăm bón
Anh trên thao trường luyện tập sớm trưa
Mà quê chúng ta gái đảm ấy trai tài
(Có nhiều tiếng nữ khúc khích vọng tới, cả hai cùng bẽn lẽn nhìn nhau)
Nghĩa: Sim ơi! Ngày mai anh đi xa anh vẫn nhớ những buổi đội nắng mưa trên thao trường xông pha luyện tập. Diễn tập chỉ huy bắn đạn thật, tuy điểm cao nhưng thành tích vẫn chưa theo ý nguyện, chiến thuật mới hoàn thành mức khá. Nhưng từ trên núi Đinh này anh đã tìm ra nhiều tình huống mới, chính vì vậy mà chỉ huy bắn lần sau đơn vị anh đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên giao. Khi trở về gặp em chỉ thấy em cười rồi em khẽ dúi vào tay anh một bông sim nho nhỏ.
“Ngâm”
Ôi màu tím hoa sim hay ân tình em đó,
Để lòng anh bỡ ngỡ không cùng.
Hoa sim nở bên cánh hồng rực rỡ,
Ta hỏi này hoa ơi! Hoa thắm bởi vì đâu?
* Hát ru Việt Trì
Ta hỏi này hoa thắm vì ai mà nở rộ,
(Cho nỗi lòng là)2 ta đã sâu nặng ân tình.
Sim: Trước lúc lên đường anh hỏi chuyện hoa, em chẳng nói hóa ra người vô tâm, vô ý. Vâng! Em sẽ kể anh nghe về chuyện bông hoa của một người chiến sĩ đã trải qua mưa nắng dãi dầu.
* (Hát ru Việt Trì) Mưa nắng dãi dầu đã trải qua bao mùa rồi
(Cánh hoa còn là)2 thắm sắc dòng máu sắc son.
* Nói: Bà em bảo chính nơi đây dưới gốc những bông hoa đỏ thắm đã có một dòng máu tươi thấm xuống đất này. Bà em những ước mơ muốn gặp lại người xưa để đền ơn, trả nghĩa. Anh ơi, ngày mai anh ra đi tới Trường Sa, quần đảo ấy chắc cũng nhiều hoa lá như những cánh hoa này sẽ kể tình từ mảnh đất nơi đây.
Sức sống của ông cha đã dựng lên cây,
Công của mẹ đã ken dày tán lá,
Và tuổi trẻ chúng ta, anh ơi trong sáng quá,
Em ngắt tặng anh bông hoa lúc lên đường,
Mà thấy cả trăm thương ngàn nhớ!
(Sim đưa hoa Nghĩa cầm, cả hai nhìn nhau ngượng ngập)
* Hát ru Phú Thọ
Sim (hát):
Lên đường anh ơi nhớ í a
Nhớ cánh hoa này
Có tình quê hương
Thắm đượm bông hoa này.
Nghĩa (hát):
Ghi lời em dặn í a
Trước buổi lên đường
Nghĩa tình quê hương
Trăm mến, ngàn thương.
Sim + Nghĩa:
Nương đồi bát ngát
Xanh thắm quê nhà
Ấm tình đôi ta
Thắm tươi như màu hoa.
(Giữa lúc ấy bà già làng Bầu tươi tỉnh bước ra)
Bà già: Ơi này cái Sim, bà đã nghe rõ chuyện rồi đấy nhé.
Sim: Kìa bà.
Nghĩa: Dạ! Cháu chào bà ạ.
Bà già: Ừ chào cháu. Chắc hẳn ngày mai cháu cũng cùng đồng đội lên đường đi chiến đấu nên cái Sim nó mới bẻ của bà một bông hoa. Ấy chẳng hay quê cháu ở đâu ta. Hỏi vậy để bà biết nhận hoa của cháu bà từ đâu tới.
Nghĩa: Dạ thưa bà, bà đã hỏi thì con xin nói. Con là lính Trung đoàn pháo 204 đóng quân bên cạnh xóm Bầu.
Bà già: Ấy, chuyện đó thì bà đã biết bởi đã mấy lần bà nghe cái Sim nó kể.
Sim: (nũng nịu) Cháu kể bao giờ nào.
Bà già: Hừ! Có im đi không, để anh ấy nói cho bà thêm rõ. Nào, cháu nói đi, quê cháu ở đâu?
Nghĩa: Dạ thưa bà, quê cháu ở huyện Phong Châu, nhà cháu ở chân núi Lĩnh.
Bà già: Núi Nghĩa Lĩnh? Có phải là xã Hy Cương vẫn sáng ngời truyền thống Hùng Vương dựng nước.
Nghĩa: Vâng ạ!
Bà già: Thế tên cháu là gì?
Nghĩa: Dạ tên cháu là Hoàng Văn Nghĩa.
Bà già: (chột dạ) Thế tên bố cháu là gì? Có phải là Hải không?
Nghĩa: Dạ thưa bà, tại sao bà biết ạ?
Bà già: Cháu nói nữa đi, cháu hãy nói nữa đi. Thế tên ông cháu là gì?
Nghĩa: Dạ dạo cháu lên 5, trước khi bố cháu lên đường đi đánh Mĩ, bố cháu bảo: “Nghĩa ơi! Hôm hay bố sẽ cho con tới thăm ông”. Suốt dọc đường cháu ước mong cứ hỏi mãi “Bố ơi, ông mình già hay trẻ”. Khi bước vào giữa một nghĩa trang liệt sĩ, bố cháu quì trước một tấm bia, lúc đứng lên, nước mắt bố cháu đầm đìa. Trông thấy vậy cháu cười vang “ô ề bố khóc!”
Bà già: Có phải tên ông cháu là Sơn, còn bố cháu là Hoàng Văn Hải.
Nghĩa: Vâng ạ! Kể từ ấy mẹ con cháu trông ngóng mãi, sau chiến dịch Hồ Chí Minh bố cháu mới trở về. Nhưng bà ơi, đường Hy Cương lắm nắng nhiều mưa nên đất cũng gồ ghề. Bố cháu phải nặng nề nhấc chân qua từng đoạn, bố cháu chẳng kể đâu nhưng mẹ con cháu đoán, chân bố cháu đã để lại chiến trường miền Nam.
Bà già: Ôi! Cháu… (quay lưng lại bụi hồng) ôi anh Sơn ơi, cháu anh đây rồi.
Sim: Kìa bà, bà đừng có nói.
Bà già: Tại sao? Tại sao lại không cho bà nói?
Sim: Bởi vì ngày mai anh ấy lên đường.
Bà già: Ừ cháu Nghĩa ơi! Ngày mai cháu lên đường theo tiếng gọi Trường Sa, cháu có vấn vương chuyện nhà, chuyện cửa?
Nghĩa: Bà ạ! Có hợp tác nên cháu chẳng lo gì nữa. Nhưng bà ơi, dù ở đâu cháu cũng vẫn nhớ nhà, văng vẳng bên tai tiếng mẹ ru con trầm bổng, thiết tha. Nỗi nhớ mẹ, nhớ bà có bao giờ thôi trong lòng trẻ và tình đồng đội còn ấm mãi trong những ngày nắng mưa trên thao trường luyện tập.
(Tất cả bâng khuâng. Tiếng ru vọng tới)
À ơi… con ơi con ngủ cho say
Mầm xuân vẫn đợi đôi tay mẹ trồng
Mai đây cây lúa lên đòng
Cây khoai tròn khóm mẹ bồng bồng con.
À ơi…
Bà già: Cháu ơi, bà đã hiểu cả rồi. Mai cháu lên đường chắc hẳn cháu vẫn băn khoăn về chuyện nhà, chuyện cửa. Cháu vẫn lo cho mẹ, cho bà. Nhưng Nghĩa ạ. Đã có bà, có cái Sim cháu đừng lo gì cả, bà sẽ tính sao cho sau trước vẹn tròn.
Sim: Ơ kìa bà… Sao bà lại tính đến chuyện riêng của cháu.
Bà già: Ờ để người lên đường yên tâm chiến đấu, thì hậu phương chín liệu mười lo. Cháu có biết không? Bà sống được đến bây giờ là chính bởi ông Sơn đã lấy thân che chở.
Nghĩa ạ! Cách đây hơn 30 năm về trước, ông cháu cũng là một chiến sĩ pháo binh dũng cảm và trong chiến dịch Trần Hưng Đạo đánh chiếm đỉnh núi Đinh này. Ông cháu hi sinh đúng chỗ bụi hồng đỏ. Cánh hoa kia thắm đỏ là bởi máu ông Sơn đổ xuống.
Nghĩa: Có thật vậy không bà?
Bà già: Thôi… Đừng bắt bà phải kể nhiều hơn.
Nghĩa: (chạy lại bụi hồng) Ông ơi, ông.
(Hát): “Con sáo sang sông”
Ông ơi con có ngờ đâu, chính nơi đây
(Dòng máu ông đã thấm đất này)2
Cuộc đời còn ghi nhớ không quên
Màu hoa kia thắm đất trời
Ngạt ngào sắc hương giữa đất trời.
Bà già: Kia kìa, Nghĩa.
Nghĩa: Bà ơi, bố con cũng là một chiến sĩ pháo binh truyền thống đó. Con luôn luôn ghi nhớ, ngày mai con sẽ lên đường cùng đồng đội, nguyện giữ mảnh đất này, mảnh đất trăm thương, ngàn nhớ.
Bà già: Ôi cháu. (Ôm chầm lấy Nghĩa và Sim lặng lẽ đứng bên, cả ba người quây quanh bụi hồng im lặng)
(Các cô gái nghe kể chuyện xong họ lặng lẽ bước ra)
Một cô: Thưa bà con, thưa các đồng chí, ông Sơn không còn nữa nhưng cánh hồng vẫn rực rỡ vạn sắc hoa mãi mãi đượm hương cho cuộc sống của chúng ta, cho đất nước mượt mà xuân sắc. Nào các bạn ơi, ta hãy cất cao tiếng hát cho hôm nay và cho cả ngày mai. (Họ hát múa hòa chung niềm vui cùng bà già, Sim và anh Nghĩa)
Hát Duyên phận
Thắm đỏ ấy cuộc đời là cho cánh hoa, thắm đỏ cuộc đời
Nắng xuân tươi hồng cho hoa thêm thắm
Cho quê hương mình rộn ràng tiếng ca,
Là cho cánh hoa thắm đẹp (ấy) cuộc đời.
(Những cô gái biểu tượng những bông hoa kết đội hình đẹp cùng mọi người trong niềm hân hoan hướng tới tương lai).
TRẦN HUYNH
