Trong cuộc đấu tranh cách mạng giành độc lập tự do dân tộc, đánh đuổi thực dân, đế quốc, nhiếp ảnh Việt Nam cũng đã đồng hành cùng bước chân người lính len lỏi từng trận đánh, từng chiến hào ghi lại những tấm gương chiến đấu, hy sinh quả cảm vì Tổ quốc… Trong thời kỳ đổi mới, nhiếp ảnh càng phát huy thế mạnh của mình, bên cạnh việc đóng vai trò ghi lại sự kiện, lịch sử, các giá trị văn hóa tinh thần, nhiếp ảnh còn tiên phong trong việc quảng bá, tuyên truyền và góp phần định hướng quần chúng nhân dân thực hiện những mục tiêu kinh tế – xã hội đã đề ra.
Trải qua mấy mươi năm, đất nước có những bước chuyển mình mạnh mẽ cùng với quá trình hội nhập quốc tế khiến cho nhiếp ảnh Việt Nam cũng phát triển nhanh chóng. Phương tiện sáng tác dần trở nên hiện đại, tư duy sáng tạo nghệ thuật cũng vì thế không ngừng đổi mới trên cơ sở kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa nghệ thuật có tính nguyên tắc, chuẩn mực. Chất lượng tác phẩm nghệ thuật nhiếp ảnh không ngừng được nâng cao.
Cùng trong dòng chảy đó, Nhiếp ảnh Phú Thọ cũng đã ra đời và góp sức cùng cả nước phục vụ kháng chiến, kiến quốc; hàng trăm tác phẩm nhiếp ảnh xuất sắc của các nghệ sĩ nhiếp ảnh tỉnh nhà cũng đã được trao giải thưởng cao quí tại các cuộc thi ảnh trong nước và quốc tế. Từ chỗ Chi hội Nhiếp ảnh của tỉnh chỉ có 03 hội viên, trong đó có 01 hội viên Trung ương là Nghệ sĩ lão thành Phan Đinh, đến nay, Chi hội đã có 25 hội viên, trong đó có 11 nghệ sỹ nhiếp ảnh là hội viên chuyên ngành Trung ương. Các hội viên không chỉ tạo ra các tác phẩm có giá trị về nghệ thuật, phục vụ nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của quần chúng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giao tiếp, giới thiệu bản sắc, con người, sản phẩm và vẻ đẹp quê hương, đất nước, góp phần tích cực đẩy mạnh phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, khu vực.
Từ những phong cảnh đẹp của tỉnh Phú Thọ như: Đồi chè ở Long Cốc, cánh đồng mẫu lớn ở Lâm Thao cho đến hình ảnh sinh hoạt cùng với nét độc đáo vùng miền của đồng bào Mường ở Thanh Sơn, Xuân Sơn, đồng bào Dao ở Yên Lập, các lễ hội đậm đặc nét văn hóa truyền thống, các làn điệu Xoan Ghẹo, Trò Trám, Rước Voi, thành phố Việt Trì và những con người, miền đất trên khắp mọi miền Tổ quốc đã nhanh chóng được các nghệ sỹ Phú Thọ khai thác.
Chỉ tính trong 15 năm qua, Chi hội Nhiếp ảnh Phú Thọ đã có trên 1.000 tác phẩm được công bố tại các cuộc thi, triển lãm trong tỉnh, khu vực, trong nước và các nước trên thế giới. Trong đó có 14 tác phẩm đoạt giải cấp quốc gia. (Giải của Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam: 04 tác phẩm; giải của Hội NSNA Việt Nam: 05 tác phẩm; Giải của Hội VHNT các DTTS Việt Nam: 05 tác phẩm); 24 tác phẩm đoạt giải thưởng cấp khu vực; nhiều tác phẩm đoạt giải thưởng quốc tế… Các tác giả tiêu biểu đoạt nhiều giải thưởng đó là các nghệ sỹ Vũ Mạnh Cường, Nguyễn Vũ Hậu, Lê Hiển, Đỗ Ngọc Thành, Nguyễn Đức Thủy, Quang Bằng, Nguyễn Thị Hải Yến, Đỗ Thu Quyên, Ngô Chí Thành…
Nhiếp ảnh là một loại hình hoạt động đặc thù, theo đó, người cầm máy phải đi, phải đến và phải tiếp cận được với con người, sự kiện một cách trực tiếp, nhất là thể loại tác phẩm phản ánh đời sống sinh hoạt, hoạt động lao động sản xuất hoặc thể loại chân dung… Trong những năm qua các hội viên Chi hội Nhiếp ảnh của tỉnh Phú Thọ luôn giàu nhiệt huyết, giữ được ngọn lửa đam mê sáng tạo, từng bước vượt qua khó khăn (chủ quan và khách quan) tự tổ chức các đợt sáng tác nhóm và cá nhân có hiệu quả; tích cực tham gia các cuộc thi, triển lãm ảnh nghệ thuật, ảnh đẹp du lịch trong nước và quốc tế đạt nhiều thành tích cao. Nhiều hội viên của Chi hội được các cơ quan báo chí Trung ương, địa phương viết bài, làm chương trình chuyên đề giới thiệu.
Trong năm 2022 và đầu năm 2023, Chi hội đã đạt được kết quả đáng ghi nhận: 30 tác phẩm được triển lãm cấp quốc gia của ba cuộc thi lớn là Cuộc thi ảnh Nghệ thuật Việt Nam 2022, Tự hào một dải biên cương – 2022 và Cuộc thi ảnh nghệ thuật quốc tế tại Việt Nam VN23. Số tác phẩm được triển lãm cấp khu vực là 31 tác phẩm, trong đó có 01 HCB, 01 HCĐ. Số tác phẩm đoạt giải và triển lãm cấp tỉnh và huyện lên tới gần 100 tác phẩm, trong đó có các cuộc thi của tỉnh bạn như: Hội NSNA thành phố Hồ Chí Minh, Sơn La, Hà Giang, Tuyên Quang v.v… Đối với các cuộc thi nhiếp ảnh quốc tế, Chi hội cũng có hàng chục Huy chương Vàng, Bạc, Đồng…
Có người nói rằng: “Nhiếp ảnh thay đổi cách nhìn với thế giới”. Quả đúng vậy, thông qua nhiếp ảnh đã cho chúng ta cách nhìn khác, sâu hơn về sự phát triển của đời sống xã hội, trong đó có cả những cái nhìn nhân bản về đời sống thực tại của người lao động. Đó là dòng chảy của những miền văn hóa đậm đặc với những con người chân chất, mộc mạc đồng thời cũng hết sức sáng tạo, vượt khó, từng bước xây dựng đời sống, văn hóa và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của mỗi cá nhân và cộng đồng. Đó là những phong cảnh hùng vĩ, tươi đẹp của núi rừng, mùa màng no ấm của những công trình ruộng bậc thang hút mắt du khách thập phương; đó còn là những hoạt động tương thân tương ái; những khát khao vươn lên làm chủ cuộc sống trong thời kỳ đổi mới; là chân dung của những con người yêu thiên nhiên, đất nước, gắn bó với cộng đồng, những người lính quả cảm bảo vệ Tổ quốc…
Để làm được điều đó, người cầm máy phải có đủ nhận thức, đủ tinh tế, nắm chắc kỹ thuật và bằng sự giác ngộ về cái đẹp của người nghệ sỹ để có thể chuyển tải những thông điệp cuộc sống mang tính mỹ học đến công chúng thông qua tác phẩm của mình, góp phần giáo dục, định hướng thẩm mỹ, mà thiết thực hơn nữa là góp phần thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân.
Thời cuộc thay đổi, quan điểm, nhận thức trong sáng tạo nghệ thuật có thể thay đổi nhưng tính truyền thống dân tộc lại là điều bất biến. Nhất là trong nhiếp ảnh, tính truyền thống dân tộc trong tác phẩm luôn được đề cập, khai thác và lưu giữ. Do vậy, nhiếp ảnh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc góp phần bảo tồn các giá trị truyền thống của dân tộc.
Từ những kết quả đã đạt được đó, hy vọng rằng Nhiếp ảnh của tỉnh sẽ tiếp tục phát huy vai trò của mình trong đời sống xã hội mà trước tiên là làm tốt công tác phát triển hội viên, xây dựng đội ngũ nghệ sỹ nòng cốt, đẩy mạnh phong trào sáng tác cùng với việc tổ chức, phối hợp tổ chức các cuộc thi ảnh đẹp về quê hương con người Phú Thọ.
NGUYỄN VŨ HẬU
