Trời rét đậm. Sương muối phủ trắng lá cây ngọn cỏ. Những đám mạ mới gieo, lá vàng ệch, đầu lá mạ cháy sạm đen. Khắp cánh đồng nham nhở ô xanh, ô trắng. Ô xanh là những đám mạ gieo trước, đã trổ ngọn. Ba lá non mới ngóc dậy chừng hai đốt ngón tay. Ô trắng lá những đám mạ gieo sau, được che kín bằng mái ni lon trắng, bên trong hạt lúa mới nứt mầm trắng. Phần lớn dân xóm Nà Rậm làm phẳng mặt ruộng rồi sạ mạ xuống cho nhanh, nhưng cũng nhiều nhà chọn cách gieo mạ truyền thống, rồi nhổ mạ cấy cho chắc ăn. “Mạ già, ruộng ngấu”, cây mạ cắm xuống là bén rễ ngay, không phải chờ đợi thấp thỏm như gieo sạ.
Bà Mạo năm nay cũng muốn cấy. Năm ngoái sạ giống, vừa gặp mưa trôi, lại đụng sương muối chết gần hết, cuối cùng vẫn phải đi xin mạ về cấy dặm.
Nhà không có đàn ông, đến khổ! Làm tí đất mạ mà tìm người không ra! Nghe mẹ than thở, cô Thoa cười giòn:
– Ai cũng bấn lên với Tết, thời gian đâu mà đi làm thuê! Thôi để con đổi công cho xóm, nhờ người làm đất mạ, rồi cấy lại cho họ.
Bà mẹ gật đầu. Thế cũng được. Để bầm cùng cấy đổi công cho nhanh. Con gái hai mươi tuổi rồi, chả biết làm gì. Hồi bà bằng tuổi nó, cày bừa, cấy hái nhoay nhoáy. Tưởng nó nhờ ai, hoá ra nhờ thằng Tuấn con nhà Lượng cùng làng. Nghe tiếng hai đứa cười đùa chí choé ngoài đồng, bà Mạo đi ra thấy thằng Tuấn áo lót, quần cộc đang hùng hục dưới ruộng, Hai bàn chân bước lùi, chiếc trang gỗ dài đẩy tới, bùn non chạy rẽ sang hai bên, tạo ra mặt ruộng phẳng lì. Thằng cu này biết làm. Đi lùi hơi vất vả tí nhưng không để lại dấu chân.
– Không phải làm kỹ quá đâu cháu ơi! Mà sao ăn mặc phong phanh thế, chết rét!
– Ôi giời! Cháu đang toát mồ hôi đây ạ.
Thúng mạ giống đã được ném xuống, những mầm mạ hé nanh trắng, nằm xếp lớp. Hai đứa trẻ hỉ hả kéo nhau lên bờ. Bà Mạo nói với theo:
– Cám ơn cháu nhá! Hôm nào cấy, bá và con Thoa sang trả công!
– Không cần đâu ạ! Nhà cháu sạ giống xong cả rồi!
Để chống sương muối, bà Mạo đem tro bếp rải phủ lên cho mạ khỏi rét. Ba ngày sau, những lá mạ xanh li ti bắt đầu ngóc lên. Hình như hương mạ thoang thoảng thơm, lẫn trong hương Tết ngan ngát, nồng nồng. Một tuần, khi những chủ nhân cánh đồng tất bật lo cho mấy ngày Tết, thì đám mạ cũng âm thầm cựa mình mọc lên, những chùm ba lá nhọn hoắt, dài bằng đốt ngón tay. Cữ này, bón lót nắm phân lân xuống là cây mạ ấm chân, lên đều, chắc rễ cho đến lúc cấy.
Bà Mạo xách túi phân lân với chiếc chậu nhỏ ra đồng, tá hoả khi thấy đàn vịt nhà ai đang lội nát bấy đám mạ.
– Ối giời ơi! Ối làng nước ơi! Vịt gà nhà ai mà ác thế này!
Bà vứt toẹt túi phân, nhào xuống ruộng. Bọn vịt thấy bóng người thì chạy tán loạn, kêu ầm ĩ. Bà Mạo lùa mấy con vịt về phía vách bờ cao, nhào xuống vồ cả hai tay. Bà gượng đứng lên, bùn nước chảy tong tỏng, ướt từ ngực ướt xuống, nhưng hai tay túm được hai con vịt. Chúng giãy đạp một lúc, rồi chịu phép dưới bàn tay của bà nông dân.
– Vịt nhà ai, đem tiền đến nhà tôi mà chuộc nhá! Nát hết đám mạ rồi, lấy gì mà cấy đây! Không đến là tôi làm thịt hai con vịt đấy.
Thoa xót ruột nhìn mẹ ướt run cầm cập.
– Vịt nhà ai thì gọi họ đuổi lên, bầm làm thế này để chết rét à?
– Tức quá không chịu được. Tao chưa đập chết hết còn may!
– Đưa vịt con nhốt lại. Bầm thay quần áo ngay đi!
Bà Mạo bắc ghế ngồi ngoài sân, canh giữ hai con vịt. Từ trưa tới chiều chẳng thấy ai đến nhận. Thoa chụp ảnh hai con vịt, đăng lên phây-búc. ”Có một đàn vịt đến phá đám mạ nhà em, bầm em bắt được hai con. Ai có vịt đến nhận về nhé”. Gần tối, Tuấn chạy xe máy sang, ấp úng chào bà Mạo.
– Thưa bác! Đàn vịt nhà con lỡ sổng chuồng ra ruộng. Bố con bảo phải thế nào, bác cho con chuộc hai con vịt…
Bà Mạo phì cười.
– Hoá ra vịt nhà cháu à! Mai mua cân u rê quải xuống cho mạ mau hồi. Đền bù gì.
Thằng Tuấn cố tình nhét tờ bạc hai trăm nghìn vào túi bà Mạo, rồi xách hai con vịt chạy ra xe rông thẳng. Hôm sau, cái Thoa được sai mang trả lại tiền cho nhà thằng Tuấn, nó giãy nảy như đỉa phải vôi:
– Con không biết đâu! Kệ bầm! Ai bảo bầm nhận.
– Đã thế tao cấm, không qua lại chơi bời gì nữa nhá!
– Vâng! Con chả cần!
Con với cái, chẳng lẽ cho nó cây gậy vào lưng. Nó làm bẽ mặt mẹ đẻ. Tự dưng mang tiếng vì mấy con vịt mà ăn hai trăm nghìn của người làng.
Mấy hôm tết, tờ bạc hai trăm cứ như lửa đốt trong túi bà Mạo.
Mùng ba Tết, bà Mạo cúng tiễn ông bà tổ tiên xong, liền đoảng ra thăm đám mạ. Đám mạ xuân đã cao vọt lên, xanh biếc màu lá. Ở đầu đám mạ, phía gần mương nước, một bãi mạ bị ngã dẹp xuống, vết nước loang lổ mới tát từ mương lên. Ông Nhiếp hàng xóm, vai vác cuốc ngó nghiêng trên bờ ruộng.
– Gớm, bà chị ra đồng sớm thế! Không khéo hạn hán mất bà ạ. Hôm qua thấy cái Thoa với bạn trai nó tát nước mạ, cũng kịp không thì mạ héo khô.
Bà Mạo buột miệng:
– Hừ! Đã cấm nó rồi đấy!
Nhưng bà ưng trong bụng. Hai đứa cũng biết bảo nhau tát cho mạ cữ nước, không mạ còi, ra giêng không kịp cấy. Ngoài miệng thì mắng nó thế, chứ trong bụng bà mong cho hai đứa thành vợ thành chồng. Cứ nhìn cung cách chúng nó làm ăn, chẳng bao giờ sợ đói. Chập tối, cái Thoa ăn vội vàng bát cơm, rồi nói.
– Con đi có tí việc bầm nhé!
Nó đi một hơi, đến lúc đài tút, tút… sáu tiếng cũng chẳng thấy đâu. Bà Mạo sốt ruột mà không biết làm sao. Biết thế này, hôm nó cho cái điện thoại di động cũ, bà lấy luôn. Khổ nỗi bà không biết sử dụng, lại hay quên nên sợ mất. Bà nhớ hình như con bé Huyền hàng xóm cũng có điện thoại di động, nên lò dò sang ngõ.
– Huyền ơi! Bá nhờ tí việc!
– Ôi giời ơi, rồng đến nhà tôm. Bá vào uống nước với bố cháu!
– Thôi! Cháu còn cái điện thoại không?
– Còn ạ!
– Cháu gọi con Thoa về hộ bá với!
– Cháu không có số của chị ấy! Chị Thoa sắp lấy chồng rồi, chơi gì với tụi học sinh.
– Bá tưởng có điện thoại là gọi được. Số má gì nữa?
Bà Mạo quay về, lòng ruột rối bời. Con gái lớn tướng rồi mà đi đêm, đi hôm. Lỡ có thế nào… Một nỗi lo lắng quặn thắt, nghẹt thở. Hồi này, đài hay thông báo những vụ phụ nữ trẻ bị mất tích. Cái Thoa tuy đã hai mươi tuổi, nhưng vẫn là sức vóc đàn bà. Hay là đi báo công an, phải thế nào họ còn tìm con giúp. Bà lại tất tả chạy sang nhà con bé Huyền.
– Mày chở bá lên công an với! Bá phải báo công an không lỡ cái Thoa bị bắt cóc thì chết.
– Thế bá hỏi bên nhà anh Tuấn chưa?
Ừ nhỉ! Biết đâu nó ở bên thằng Tuấn. Nhưng hỏi bằng cách nào đây?
Con Huyền dắt chiếc xe đạp điện ra.
– Bá ngồi lên, cháu chở sang nhà anh Tuấn!
Nhà thằng Tuấn chẳng có ai ở nhà. Thấy trời tối mù, bà Mạo giục cái Huyền quay xe. Về! Biết đâu mà tìm giờ này. Để sáng mai bá báo công an.
Có tiếng cái Thoa hát í ởn trong nhà. Bà Mạo mừng quá, xô cửa vào, quát:
– Mày đi đâu về hả con kia? Mày biết bầm sắp chết vì lo không?
Thoa chạy lại ôm chầm lấy mẹ:
– Ôi bầm! Con xin lỗi bầm! Tại mẹ anh Tuấn bị cảm đột ngột, chúng con đưa bá đi bệnh viện, chẳng kịp báo về nhà.
– Có sao không con? Khổ! Tết nhất còn ốm đau nữa.
Sau tết mấy ngày, bà Mạo nhắc con gái chuẩn bị cấy.
– Để con tiễn anh Tuấn về đã!
– Nó đi đâu mà tiễn?
– Đi bộ đội bầm ạ! Làng mình có bốn người đi nghĩa vụ quân sự đợt này.
Chiếc xe máy phóng vào sân, phanh kít lại. Tuấn vội vàng xuống xe:
– Cháu chào bá ạ!
– Ơ… Sao cái Thoa bảo cháu đi bộ đội rồi.
– Vâng! Mai cháu mới lên chỗ tập trung ạ! Cháu sang chào bác với em Thoa. Đám mạ nhà mình đến tuổi cấy rồi, cháu định sang nhổ mạ cho bá với Thoa cấy nhưng không kịp. Mạ xuân non lắm, đừng nhổ đứt rễ hết. Phải lấy liềm mà xén lên từng mảng, rồi tách mạ ra mà cấy.
Cái Thoa mắt đỏ hoe, lườm thằng Tuấn.
– Biết rồi! Không phải dạy.
Bà Mạo níu tay thằng Tuấn, đặt vào hai trăm nghìn.
– Cháu đi chân cứng đá mềm nhé! Bác có tí quà, cháu mang đi dọc đường uống nước!
– Cháu lớn rồi, không nhận tiền đâu ạ! Hôm để vịt phá đám mạ, còn chưa đền cho bá!
Bà Mạo giả vờ giận:
– Cái thằng này! Việc nào ra việc nấy chứ! Không nhận mai kia về phép bá không cho sang thăm con Thoa đâu!
– Vâng! Vâng! Thế thì cháu xin ạ!
– Thôi về chuẩn bị mà lên đường. Mai bá cho con Thoa sang tiễn chân.
Một ngọn gió xuân thổi qua nhẹ nhàng, mang cả hương lúa non từ cánh đồng trải rộng khắp làng quê.
P.P.Q
