Tuần vừa qua, từ ngày 19-23/7/2023, Hội Liên hiệp VHNT Phú Thọ đã tổ chức một cuộc hành trình tri ân các anh hùng, liệt sỹ. Trong 5 ngày, đoàn đã đến viếng thăm 7 “địa chỉ đỏ” ở miền Trung, đó là: Mộ đại tướng Võ Nguyên Giáp (Quảng Bình), Mộ 10 cô gái TNXP ở Ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), Nghĩa trang liệt sỹ Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sỹ Đường 9, Thành cổ Quảng Trị, Khu di tích lịch sử địa đạo Vịnh Mốc (Quảng Trị) và Khu di tích lịch sử Truông Bồn (Nghệ An).
Tại những nơi đoàn đến, có rất nhiều đoàn lãnh đạo, nhân dân, các tổ chức đoàn thể của các tỉnh cũng đã tới đặt vòng hoa, thắp hương tri ân các anh hùng liệt sỹ. Chỉ qua mấy nghĩa trang này thôi con số liệt sỹ đã vài chục ngàn rồi. Cụ thể: Nghĩa trang liệt sỹ Trường Sơn: 10.236 liệt sỹ; Nghĩa trang Đường 9: 9.500 liệt sỹ; Thành cổ Quảng Trị: gần 4.000 liệt sỹ (thịt xương các chiến sỹ tan vào đất, vào sông, không có nấm mộ riêng nào); Truông Bồn: 1.240 liệt sĩ (có 13 liệt sỹ – 11 nữ, 2 nam bị bom nổ tan xác, thịt xương của họ gom lại chôn chung một mộ); Ngã ba Đồng Lộc: 10 cô gái TNXP và nhiều liệt sĩ nữa. Riêng tỉnh Quảng Trị có tới 72 nghĩa trang thì con số liệt sỹ không biết bao nhiêu mà kể.
Trong nghi ngút khói hương, giữa những ngày hè miền Trung nắng cháy, mọi người ai cũng rưng rưng xúc động nghĩ về “mùa hè đỏ lửa”, về những “tọa độ chết”, về “hố bom của miền Bắc” những năm xưa, về những người lính trẻ, những cô gái thanh niên xung phong tuổi đời 18, 20 đã hiến thân mình hy sinh vì Tổ quốc. Có người không để lại một dòng địa chỉ, một dòng tên, ra đi “mãi mãi tuổi 20”. Trong tiếng nhạc “Chiêu hồn tử sỹ”, mọi người cúi đầu mặc niệm tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ. Ai nấy đều nghẹn ngào, xúc động, rưng rưng. Có người không cầm nổi nước mắt. Hình bóng các anh đâu đó hiện về. Và lần đầu tiêng trong đời, tôi được chứng kiến vong hồn của 3 liệt sỹ đã nhập vào một thành viên trong đoàn chúng tôi ngay ở thành cổ Quảng Trị và giữa trưa ở địa đạo Vịnh Mốc. Thương lắm các anh, các chị ơi!
Cầu xin các anh các chị hãy yên giấc ngàn thu phù hộ độ trì cho chúng tôi nói riêng và toàn dân tộc Việt Nam, đất nước Việt Nam nói chung có cuộc sống an lành, hạnh phúc, trường tồn và phát triển. Chúng tôi nguyện đoàn kết chung tay xây dựng Tổ quốc ta ngày càng giàu đẹp, văn minh, hạnh phúc, sánh vai với các cường quốc năm châu xứng đáng với sự hy sinh không tiếc máu xương của các chị, các anh. Đời đời ghi nhớ công ơn của các anh hùng, liệt sỹ.
Hành trình tri ân của đoàn văn nghệ sỹ Phú Thọ thêm một lần nhắc nhớ trách nhiệm của những người cầm bút, cầm cọ, cầm máy ảnh, làm nghệ thuật là phải dấn thân sáng tạo tác phẩm, tô đẹp truyền thống, phong phú đề tài, nhất là đề tài chiến tranh cách mạng, xây dựng cuộc sống mới để hướng mọi người vươn tới chân, thiện, mỹ, hoàn thiện mình hơn.
Đỗ Xuân Thu