Charles Simic là một trong những nhà thơ Hoa Kỳ nổi tiếng nhất, với một khối tác phẩm không ngừng được xuất bản tiếp tục thu hút độc giả mới tại Hoa Kỳ và trên toàn cầu. Ông đã sử dụng cái gọi là ngôn ngữ bình dân, ngôn ngữ mà chúng ta chửi thề, khóc lóc và vui vẻ hàng ngày thành đẳng cấp của thi ca vĩ đại. Đó là sự thiên tài đến kinh ngạc của ông. Trong sự hiện diện của những bài thơ, người đọc được tiếp thêm sức sống bởi một giọng nói thi ca đơn độc trong thời đại bởi chất lượng của sự đồng cảm và lòng trắc ẩn, bởi sự lô-gic hài hòa được làm giàu bởi trí tưởng tượng, và bởi sự trong sáng sâu thẳm và vĩnh cửu.
(Bruce Weigl, giáo sư văn chương, nhà thơ Mỹ)
***
MẸ tôi là một dải khói đen.
Người bọc tôi trong tã lót và bế tôi qua những thành phố cháy.
Bầu trời là một khoảng mênh mông, chứa đầy gió cho trẻ con đùa nghịch.
Chúng tôi gặp bao người giống mẹ con tôi.
Họ gắng khoác lên mình những chiếc áo có tay dệt bằng khói.
Thiên đường trên cao, thay cho những vì sao, là những cái tai điếc co vào bé bỏng.
***
CHÚNG tôi nghèo tới nỗi tôi phải thế chỗ miếng mồi bẫy chuột. Ngồi một mình dưới hầm, tôi có thể nghe thấy chúng đi lại ở cầu thang, và tiếng chúng vật nhau trong ổ tối. “Đó là những ngày tồi tệ và tăm tối,” một con chuột nói với tôi khi nó gặm tai tôi. Năm tháng qua đi. Mẹ tôi mặc chiếc cổ áo lông mèo mà bà vuốt ve cho tới khi những đốm lông mèo hắt sáng cả khu hầm.
***
ÔNG nội tôi nói: “Ai cũng biết câu chuyện về tôi và tiến sĩ Freud. Chúng tôi cùng thích một đôi giày đen bày bên cửa sổ một hiệu giày. Không may là cửa hiệu này lúc nào cũng đóng cửa. Ở đó có một tấm biển ghi “Nhà có người mất” hoặc “Chúng tôi sẽ trở lại sau bữa trưa.” Nhưng cho dù tôi có đợi bao lâu thì cũng không có ai tới mở cửa.
Có lần tôi bắt gặp tiến sĩ Freud đứng ngắm đôi giày chẳng ngượng ngập gì. Chúng tôi trừng mắt nhìn nhau trước khi mỗi người đi một ngả, và không bao giờ gặp lại nhau.
***
THÀNH phố đã sụp đổ. Chúng tôi đến bên cửa sổ ngôi nhà vì muốn xem một người đàn ông điên. Mặt trời đang lặn hắt ánh sáng lên một vài chiếc máy bị bỏ quên vì vô ích. Có người nói, “Tôi còn nhớ, thời xa xưa người ta có thể biến một con sói thành một con người và giảng cho nó nghe về điều chứa đựng trong tim mình”.
***
CÁI đầu búp bê gốm Trung Quốc một trăm năm tuổi bị sóng biển đánh rạt lên bãi cát xám. Người ta muốn biết về câu chuyện này. Người ta muốn bịa ra, bịa ra rất nhiều câu chuyện. Cái đầu đã ở quá lâu ngoài biển, mắt mũi nó đã bị bào mòn, nụ cười nhợt nhạt của nó giờ lại nhợt nhạt hơn. Khi màn đêm buông xuống, người ta thích nhìn chính mình đi dọc bãi biến vắng và cúi xuống nhìn đầu búp bê.
***
FRIEDRICH thân mến, thế giới vẫn đầy man rợ, dối lừa và vẫn xinh đẹp làm sao…
Lúc chập tối, tôi ngắm nhìn người thợ giặt là Trung Quốc, ông không biết đọc hay viết ngôn ngữ của chúng ta, giờ đang lật từng trang cuốn sách mà một khách hàng vội vã bỏ quên. Điều đó làm tôi hạnh phúc. Tôi mong cuốn sách đó là một cuốn sách mộng mơ, hoặc một tập những bài thơ tình ngây thơ, nhưng tôi đã không nhìn rõ được.
Bây giờ đã gần nửa đêm, và đèn trong phòng người thợ giặt là vẫn sáng. Ông có một cô con gái mang cơm tối cho ông, nàng mặc váy ngắn và bước đi với những sải chân dài. Hôm nay nàng đến muộn, rất muộn, bởi vậy ông ngừng là quần áo và ngắm nhìn đường phố.
Nếu không phải vì hai chúng tôi, thì chỉ có những con nhện đang giăng những sợi tơ từ những ngọn đèn đường tới hàng cây tối thẫm.
***
NHỮNG đám mây nói với người đàn ông tên của chúng trong một chiều hè tĩnh lặng. Nhưng khi người đàn ông hỏi những đám mây hoàng hôn rằng “Các bạn có thấy Mary và Priscilla không,” thì những đám mây không trả lời. Đây là một đám mây nghiêm khắc và câm lặng. Chúng quay những tấm lưng xám về phía người đàn ông và bay về phía Sturgis, nơi người nông dân vừa nổ súng bắn chết một con ngựa ốm đau.
***
MỘT diễn viên đang đóng cảnh ăn uống trên sàn diễn một nhà hát vắng tanh. Người đàn bà chạy vào từ cánh gà quên mất lời thoại của mình. Ôi tòa lâu đài tắm trong ánh trăng! Người đàn bà với mái tóc hoang dại và cái miệng đang mở ra, vị Hoàng tử dối lừa vội với lấy khẩu súng đồ chơi của mình.
***
NGƯỜI đàn ông đã bị tử hình bước xuống từ đoạn đầu đài. Ông ôm cái đầu của ông ròng ròng máu chảy.
Những cây táo đang trổ hoa. Người đàn ông tìm về quán rượu trong làng trước con mắt của mọi người. Tại đó, ông ngồi xuống bàn và gọi hai cốc bia, một cho ông và một cho cái đầu của ông đang chảy máu. Mẹ tôi chùi tay vào chiếc tạp dề và mang bia tới cho ông.
Lúc đó thế giới chìm vào im lặng. Người ta có thể nghe thấy tiếng dòng sông xưa, với sự lẫn lộn của mình, đôi khi quên mất và chảy ngược dòng.
***
MỌI thứ không đen tối như người ta vẽ. Có một đứa bé xinh xắn mặc đồ đen đang chơi với hai quả táo đen. Đó có thể là một bé gái mặc đồ bé trai, cũng có thể là một bé trai mặc đồ bé gái. Sao cũng được, nó có hàm răng nhỏ và trắng. Khung cảnh bên ngoài cửa sổ đã bị làm đen đi bởi một cây cọ vẽ đậm và thô. Tất cả đều đúng với mục đich, chỉ trừ khi đứa bé thè ra chiếc lưỡi đỏ của mình.
***
THỜI đại của những nhà thơ vườn đang tới. Tạm biệt Whitman, Dickinson, Frost. Chào mừng các nhà thơ mà sự nổi tiếng có lẽ sẽ không bao giờ vượt qua được bậc cửa nhà mình, và có thể một vài người bạn tập trung với nhau sau bữa tối và uống một bình rượu vang đỏ loại mạnh… khi mà bọn trẻ đã ngủ và vẫn phàn nàn về những tiếng ồn mà các ngươi gây ra khi các ngươi lục lọi trong tủ để tìm những bài thơ cũ của mình, trong khi lo lắng rằng vợ các ngươi có lẽ đã ném chúng đi khi dọn dẹp nhà cửa.
Tuyết đang rơi, có người nói vậy khi nhìn ra bầu trời đêm, và rồi ông ta cũng quay lại về phía ngươi, khi ngươi chuẩn bị đọc, với phong thái như diễn kịch, và mặt ngươi đang đỏ lên, bài thơ tình rông dài với khổ cuối (mà ngươi cũng không biết) đã biến mất một cách vô vọng.
***
NƠI mà sự ngu dốt là hạnh phúc, nơi mà người ta nằm xuống chiếc giường của sự ngu ngốc vào ban đêm, nơi mà người ta quỳ xuống và gửi lời cầu nguyện tới một thiên thần ngốc nghếch… Nơi mà người ta đi theo một người đần độn vào chiến tranh trong một đội quân toàn những người ngớ ngẩn được ban phước… Nơi mà những con gà trống gáy cả ngày…
Kẻ đầu rỗng dễ thương đang hát đi hát lại mãi một đoạn của bài tình ca. Vào bữa sáng trên sân thượng chúng tôi đang ăn những trái nho được vẽ như những đôi mắt ngây dại mà cả những con chim cũng mổ vào. Và giờ là những nụ hôn… mà chúng tôi quên mất không cởi bỏ những chiếc mặt nạ Halloween ra.
NGUYỄN THỊ TUYẾT NGÂN dịch
Nguồn Văn nghệ số 27/2021
